Είναι το κυριακάτικο άρθρο της συντακτικής ομάδας της Κως Προοπτική που αφορά την αυτοδιοίκηση και έχει ως σκοπό να διευρύνει τις γνώσεις των νέων ανθρώπων στο δημοκρατικότερο σύστημα εξουσίας. Η σειρά των άρθρων είναι αριθμημένη Η αρίθμηση σε κάποιες παραγράφους σημαίνει την περαιτέρω μελλοντική ανάπτυξη τους. Διαδώστε το και κρατήστε το.
Εάν λάβουμε ως αρχή της πορείας του ελληνικού κράτους τον χρόνο του 1974, δηλαδή της μεταπολίτευσης, αφού μέχρι τότε η πορεία του ήταν γεμάτη με απελευθερωτικούς πολέμους, καταστροφές, κατοχές, εμφυλίους πολέμους και δικτατορίες θα αντιληφθούμε ότι μέσα σε 50 χρόνια η αυτοδιοίκηση ζει καλές και κακές στιγμές.
Μέχρι το 1974 οι 6.000 Δήμοι και Κοινότητες της χώρας είχαν ως αρμοδιότητες εκχωρημένες από το κράτος, την καθαριότητα, την ύδρευση και την αποχέτευση το αστικό πράσινο, τον οδικό φωτισμό, τους αστικούς δρόμους και πεζοδρόμια και το ληξιαρχείο. Στην πλειονότητα τους η τεχνική κάλυψη τους γίνονταν από τις τεχνικές υπηρεσίες της κρατικής Νομαρχίας. Στην ουσία ήταν εξαρτημένοι κατά 100% από την κρατική μέριμνα και γι’ αυτό οι Δήμαρχοι είχαν κατ’ ευφημισμό αναγνώριση ως Οδοκαθαριστές και Ληξίαρχοι.
Η πρώτη σύγχρονη αλλαγή (περίοδος Κ. Καραμανλή 1975-80) πέραν της θεσμοθέτησης των Κωδίκων Δήμων και Κοινοτήτων και Δημοτικών Υπαλλήλων έγινε με την υποχρεωτική σχεδόν δημιουργία δημοσίων επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης σε Δήμους άνω των 10.000 κατοίκων που οδηγούσε στον εκσυγχρονισμό και στην ανταποδοτικότητα νευραλγικών για την ανάπτυξη υπηρεσιών.(3α)
Η άνοιξη όμως της Αυτοδιοίκησης ξεκίνησε το 1981 επί ΠΑΣΟΚ με υπουργό Εσωτερικών τον αείμνηστο Γ. Γεννηματά. Δημοτικές επιχειρήσεις. Έργα με αυτεπιστασία, προγραμματικές συμβάσεις με το κράτος, δυνατότητα απόκτησης υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων με προεδρικά διατάγματα συναρμόδιων υπουργών! Στόχος ήταν η δημιουργία ισχυρών Δήμων με σκοπό να παίξουν το ρόλο του ρυθμιστή (καταλύτη) ακόμα και στην οικονομία των περιοχών τους. (3β)
Την ίδια περίοδο θεσμοθετήθηκε και ο δημοκρατικός προγραμματισμός κατανομής των έργων της κρατικής Νομαρχίας που ξεκινούσε από τις προτάσεις των Δήμων μέσω των ενώσεων τους και της συμμετοχής εκπροσώπων των Δήμων αλλά και παραγωγικών φορέων στα νομαρχιακά συμβούλια. Έτσι οι τοπικές κοινωνίες γνώριζαν, οι Δήμοι συμμετείχαν και οι κατανομές των δημοσίων έργων είχαν διαφάνεια, ισότητα και δυνατότητες αναδιανομής για την σύγκλιση των ανισοτήτων των Δήμων! (3γ)
Όμως παρά την βούληση των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, οι πανσπερμία χιλιάδων ιδίως μικρών ΟΤΑ, οι διαφορετικές δυνατότητες τους και οι διαφορετικές ικανότητες των αιρετών ήταν τροχοπέδη στην συνολική από την αυτοδιοίκηση διεκδίκηση των τοπικών τους υποθέσεων αφού η απόκτηση νέων υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων δίνονταν από τα υπουργεία με συμβάσεις ή με Προεδρικά Διατάγματα, ξεχωριστά για τον κάθε ΟΤΑ! (Τεχνικές και οικονομικές υπηρεσίες, Πολεοδομίες, βρεφονηπιακοί σταθμοί, δομές πρόνοιας) (3δ). Ή γιατί άλλες σοβαρές τοπικές υποθέσεις ήταν απαγορευτικές από το Σύνταγμα για την μεταφορά τους στους ΟΤΑ (Περιβάλλον, Υγεία, εκπαίδευση, φορολογία) (3ε)
Οι συντηρήσεις και οι κατασκευές των σχολικών μονάδων μεταβιβάστηκαν στους ΟΤΑ με Γραμματέα του υπουργείου Παιδείας τον Β. Βουκουβαλίδη ως πρώτο βήμα ανάμειξης των ΟΤΑ στην εκπαίδευση.
Μοναδική συνολική παρέμβαση μεταβίβασης αρμοδιοτήτων ήταν επί υφυπουργίας Εσωτερικών Κ. Καίσερλη όταν στους Δήμους μεταβιβάστηκαν με νόμο οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και τα κρατικά στάδια και με Π.Δ. τα κρατικά λιμάνια. (3στ)
Η τελευταία προσπάθεια της αποκέντρωση αρμοδιοτήτων έγινε στον νόμο του Καλλικράτη με υπουργό τον Γ. Ραγγούση όπου παρείχετο η δυνατότητα μεταφοράς τους από την Αυτοδιοικητική Περιφέρειας που είχε αναλάβει όλες τις αρμοδιότητες της κρατικής περιφέρειας, αλλά που δεν ολοκληρώθηκε αφού ήταν δυνητική και απαιτούσε την σύμφωνη γνώμη των περιφερειαρχών.(3ζ)
Παρατηρούμε ότι παρά την εκπεφρασμένη από την διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου του 1974 του ΠΑΣΟΚ για την αποκέντρωση (3η) οι αδυναμίες των ΟΤΑ αλλά και η διστακτικότητα των υπουργών οδήγησε σε αποσπασματικές δράσεις αποκέντρωσης που οφείλεται σε έλλειμμα ενός συνολικού σχεδιασμού της αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων από την κεντρική εξουσία στους Δήμους.
